ეს საინტერესოა: ელექტრონული წიგნი ტრადიციული წიგნის გვერდით მკვიდრდება

  

იოჰან გუტენბერგის სტამბაში დაბეჭდილი ბიბლია, რომელიც აშშ-ის კონგრესის ბიბლიოთეკაში ინახება

წიგნის ბეჭდვის ისტორია ევროპაში მეთხუთმეტე საუკუნიდან იწყება,როდესაც გერმანელმა გამომგონებელმა იოჰან გუტენბერგმა პირველისტამბა შექმნა. გუტენბერგს პირველი წიგნი 1440 წელს გამოუცია. სწორედგუტენბერგს უნდა უმადლოდეს კაცობრიობა, რომ წიგნი გერმანელიგამომგონებლის დამსახურებით გახდა ყველასთვის ხელმისაწვდომი.გუტენბერგის განსაკუთრებული მადლიერი კი ალბათ, გამომცემლობებიუნდა იყვნენ – ვინც წიგნის ბეჭდვით და გაყიდვით ფულს შოულობს.

მე-20-ე საუკუნის მიწურულიდან, ინფორმაციის ტრადიციულ ბეჭდვა-გავრცელებასნელ-ნელა ელექტრონული წიგნები ცვლის. თავიდან, ამისთვის შედარებითმოუხერხებელი და ძვირადღირებული ე.წ. „პლანშეტური კომპიუტერები“გამოიყენებოდა. 21-ე საუკუნეში კი უკვე სპეციალურად, ელექტრონულიწიგნებისთვის სპეციალური მოწყობილობები გამოჩნდა. ასეთი მოწყობილობადაახ-ლოებით სტანდარტული წიგნის ზომაა: საშუალოდ 20 სანტიმეტრი სიგრძე, 15სანტიმეტრი სიგანე, ხოლო სისქეში კი 1-1,5 სანტიმეტრია.

მსოფლიოში ასეთი მოწყობილობები უსწრაფესად ვრცელდება და რამდენადსწრაფად მოხდება ტრადიციული წიგნების მნიშვნელოვნად ჩანაცვლება, რთულისაპროგნოზოა. თუმცა, ის უკვე აშკარაა, რომ ელექტრონულ წიგნებზე გადასვლაადრე თუ გვიან, გამომცემლობების მომავალია და როგორც ურმები და ფაეტონებიჩაანაცვლა თანამედროვე ავტომობილებმა, ქაღალდზე ნაბეჭდ წიგნებსაცცივილიზაცია ნელ-ნელა ელექტრონული წიგნებით ჩაანაცვლებს.

ელექტრონული წიგნების ისტორია

ელექტრონული წიგნების წამკითხველის წარმოება კომპანია NuvoMedia-მ 1998 წელს დაიწყო

  

პირველი ვიწროსპეციალიზირებული მოწყობილობა ელექტრონულიდოკუმენტების წასაკითხად შეიმუშავა ამერიკულმა კომპანიამ Digital Equipment Corporation (DEC). 1996 წელს კომპანიამ წარმოადგინა DEC Lectrice – ე.წ. „პლანშეტური კომპიუტერი“ სენსორული ეკრანით. ასეთი კომპიუტერი იმითგამოირჩევა, რომ მას არა აქვს კლავიატურა და „მაუსი“. კლავიატურის ფუნქციასსენსორული ეკრანი ითავსებს, რომლის მეშვეობითაც ხდება ინფორმაციის შეტანათუ სხვადასხვა ოპერაციების განხორციელება.

მიუხედავად DEC-ის წინაშე არსებული ამოცანისა, შეემუშავებინათვიწროსპეციალიზირებული მოწყობილობა ელექტრონული დოკუმენტებისწასაკითხად – ის გამოვიდა საკმაოდ ძვირი და ამიტომ, მისი სერიული წარმოება არშედგა.

ელექტრონული წიგნების წამკითხველის პირველი მასობრივი წარმოება,რომლებსაც ჰქონდა LCD მონიტორი, დაიწყო 1998 წელს. კომპანიებმა NuvoMedia-მდა Softbook Press--მა ასეთი მოწყობილობები პრაქტიკულად, ერთდროულადგამოუშვეს. შემდეგ მოხდა მათი დახვეწა, გამოჩნდა მოწყობილობები, რომლებსაცფუნქციები მნიშვნელოვნად ჰქონდა გაზრდილი. თუმცა, ფართო გავრცელება ვერცამ მოდელებმა შეძლეს. ძირითადი მიზეზი ისევ და ისევ, მოწყობილობის მაღალითვითღირებულება იყო და ასევე, მაშინდელ მოდელებს ნაკლებად მიმზიდველსხდიდა ბატარეების დაუმუხტავად მუშაობის მცირე პერიოდი.

2007 წლიდან კი ელექტრონული წიგნების ბაზარზე გადატრიალება მოახდინა ე.წ. „ელექტრონული ქაღალდის“ ტექნოლოგიის გამოჩენამ. ამან გამოიწვია როგორცმწარმოებლების მატება, ასევე წარმოებული მოდელების რაოდენობის ზრდაც.თუმცა, მიუხედავად თითქმის ფანტასტიკურად გაზრდილი მოთხოვნისა ცალკეულმოდელებზე (მაგალითად, Sony Reader PRS-500-ზე და Amazon Kindle-ზე),ჯერჯერობით, ელექტრონული წიგნების სპეციალიზირებული წამკითხველებირეალიზაციით ჩამოუვარდებიან ელექტრონული ინფორმაციის წამკითხავ ისეთმოწყობილობებს, როგორიცაა სმარტფონი (smartphone) და ე.წ. „ჯიბისპერსონალური კომპიუტერი“ (Personal Digital Assistant, PDA).

თანამედროვე ელექტრონული წიგნები

ამაზონ ქინდლი (Amazon Kindle) – არის მოწყობილობა ელექტრონული წიგნებისწასაკითხად. შემუშავებულია კომპანია Lab126-ის მიერ (კომპანია ეკუთვნისმსოფლიოს მასშტაბით ინტერნეტ-გაყიდვების უდიდეს კომპანია Amazon.com-ს).მოწყობილობას რამდენიმე მიმართულება აქვს: წამკითხველი მოწყობილობები,რომლებიც რამდენიმე თაობას მოიცავს Kindle1, Kindle2 და Kindle3. ასევეპროგრამებს Amazon-ის ელექტრონული წიგნების წასაკითხად სხვადასხვამოწყობილობებისთვის: „Kindle for PC“, „Kindle for iPhone“, „Kindle for Mac“, „Kindle for Android“ და „Kindle for BlackBerry“.

ქინდლს აქვს დისპლეი, რომელშიც გამოყენებულია ელექტრონული მელნისტექნოლოგია (E Ink). ქინდლის მეშვეობით შესაძლებელია ინტერნეტთან კავშირიდა ქსელიდან ინფორმაციის, მათ შორის ელექტრონული წიგნების გადმოქაჩვა.საყურადღებოა, რომ ქინდლის შეძენა ორიოდე წლის წინ შესაძლებელი იყომხოლოდ ამერიკის შეერთებულ შტატებში. 2009 წლის ოქტომბრიდან კი კომპანიაAmazon.com-მა ამ მოწყობილობის მთელი მსოფლიო მასშტაბით გაყიდვა დაიწყო.

ქინდლის პირველი მოდელი (Kindle) ინტერნეტ-მაღაზია Amazon.com-ზე პირველადგამოჩნდა 2007 წლის ნოემბერში. მისი ფასი 399 დოლარს შეადგენდა. გასაყიდადგამოტანილი მოწყობილობები სულ რაღაც 5 საათში გაიყიდა. რის შემდეგაცგაყიდვები მხოლოდ 2008 წლის აპრილში განახლდა. მას შემდეგ, ფასი გამუდმებითეცემა. პირველად 359 დოლარამდე, შემდეგ კი 299 დოლარამდე.

ამ მოწყობილობას აქვს 6 დიუმიანი შავ-თეთრი დისპლეი, სიმკვეთრის 4 გრადაცია.მოწყობილობის შიდა, 250 მგბ მეხსიერება უზრუნველყოფს არაილუსტრირებულიდაახლოებით 200 წიგნის შენახვას. მეხსიერების გაზრდისთვის გამოიყენებაSD-ბარათი.

ქინდლის ასეთი მოდელი გაყიდვაში აღარ არის. იგი ჩაანაცვლა მოდელმა ქინდლი 2 (Kindle 2).

ქინდლი 2. 2009 წლის 9 თებერვლიდან Amazon-მა დააანონსა ქინდლი 2, რომლისგაყიდვაც დაიწყო 2009 წლის 29 თებერვალს 359 დოლარად. ახალ მოდელშიდისპლეის უკვე სიმკვეთრის 16 გრადაცია აქვს, გაზრდილია ბატარეების მუშაობისდრო, 20%-ით დაჩქარებულია გვერდის განახლების დრო, დამატებულია ტექსტისწაკითხვის ფუნქცია (text-to-speech); მოწყობილობის სისქე შემცირებულია ორჯერ, 9მმ-მდე. შიდა მეხსიერება გაზრდილია 2 გიგაბაიტამდე, რაც მომხმარებელსსაშუალებას აძლევს, არაილუსტრირებული დაახლოებით 1500 წიგნი ჩატვირთოსმოწყობილობაში.

ქინდლი 3. ახალი თაობის ქინდლის შესახებ Aმაზონ-მაგამოაცხადა 2010 წლის 28ივლისს. მოწყობილობის ყიდვის მსურველებს 3 ვარიანტი აქვთ:

1. მოდელი ჩადგმული უკაბელო კავშირი Wi-Fi სისტემით;

2. მოდელი მობილური კავშირის მესამე თაობის 3G ქსელით და Wi-Fi-თი ერთად.ფასიც, ოფიციალურ საიტზე შესაბამისად 139 და 189 დოლარია.

მწარმოებლების მტკიცებით, მოწყობილობაში გამოყენებულია ახალი თაობისელექტრონული ქაღალდი, რომელსაც 50%-ით მეტი კონტრასტი აქვს. ასევე,ქინდლის წინა მოდელებთან შედარებით, არის 15%-ით მსუბუქი და 21%-ითპატარა. შიდა მეხსიერება გაზრდილია 4 გიგაბაიტამდე.

მესამე თაობის მოდელებს აქვთ დამატებითი შრიფტების და საერთაშორისო, Unicode სიმბოლოების მხარდაჭერა. ეს შესაძლებელს ხდის ქართული Unicode-ითდაწერილი ტექსტის წაკითხვას. თუ გათიშული იქნება Wi-Fi და 3G, მოწყობილობისაკუმულატორი დამუხტვის გარეშე დაახლოებით 1 თვის მანძილზე იმუშავებს.

3. ქინდლი DX (Kindle DX). 2009 წლის 6 მაისს Amazon-მა დააანონსა Kindle DX 489დოლარად, გაყიდვა კი დაიწყო 2009 წლის 10 ივლისს. ეს არის პირველი მოდელიაქსელერომეტრით, რომელიც ავტომატურად ატრიალებს ეკრანზე გამოტანილგვერდს მოწყობილობის ამოტრიალებისას. მოწყობილობის სისქე შემცირდა 8,5მილიმეტრამდე, შიდა მეხსიერება გაზრდილია 4 გიგაბაიტამდე, რაც დაახლოებით3500 არაილუსტრირებულ წიგნს მოიცავს. 9,7 დიუმის დიაგონალის ეკრანს1200X824 პიქსელების გაფართოვება აქვს. ბატარეის მუშაობის დრო გაიზარდა 4დღე-ღამემდე ინტერნეტთან კავშირის შემთხვევაში, ხოლო ინტერნეტის გარეშე 2კვირამდე დროის მანძილზე დამუხტვის გარეშე. მოდელს აქვს PDF ფორმატისწაკითხვის შესაძლებლობა. 2010 წლის ივნისში ამ მოდელის ფასი ოფიციალურსაიტზე შემცირდა 379 დოლარამდე.

მნიშვნელოვანია, რომ Amazon-ი აკონტროლებს ინფორმაციას, რომელიც უკვეგაყიდულ მოწყობილობებშია ჩატვირთული და საკუთარი სურვილით შლის კიდეც.მათ შორის იმ წიგნებსაც, რომლებიც უშუალოდ Amazon-იდან არის შეძენილი. ასე,მაგალითად, იყო წაშლილი ჯორჯ ორუელის „ცხოველების ფერმა“ და „1984“. ამნაწარმოებების გავრცელებაზე კომპანიას არ ჰქონდა საავტორო უფლება (წიგნებშიგადახდილი ფული მყიდველებს დაუბრუნეს).

  

ამაზონ ქინდლის 3 თაობა

Barnes & Noble Nook

Barnes & Noble Nook (Nook) – ელექტრონული წიგნი, შემუშავებულია ამერიკელიმწარმოებლის მიერ „Barnes & Noble-ს წიგნები“, რომელსაც მართავს ოპერაციულისისტემა Android-ი (ლინუქსის ბირთვზე დაფუძნებული ოპერაციული სისტემამობილურებისთვის და სმარტბუქებისთვის). მოწყობილობა იყო დაანონსებული2009 წლის 20 ოქტომბერს და გაყიდვაში გაიტანეს 30 ნოემბერს, 259 დოლარად.

Nook-ის ორიგინალური ვერსია მოიცავს WiFi და 3G მოდულებს, 6 დიუმიან E-inkეკრანს (ელექტრონული ქაღალდი – ინფორმაციის გამოსახვის ტექნოლოგია,შემუშავებული ქაღალდზე ჩვეულებრივი ბეჭდვის იმიტირებისთვის) და პატარასენსორულ ეკრანს, რომელიც ძირითადად ემსახურება ინფორმაციის შეტანას.

2010 წლის 21 ივნისს კომპანია Barnes&Noble-მ შეამცირა ფასი 199 დოლარამდე დაასევე დააანონსა მოდელი 3G-ს გარეშე 149 დოლარად. 2010 წლის 26 ოქტომბერსკომპანიამ დააანონსა Nook Color 249 დოლარად. Nook-ის ეს ვერსია აღჭურვილია 7დიუმიანი სენსორული LCD ეკრანით, 600x1024 გაფართოვებით.

დახასიათება: Nook-ს აქვს 2 დისპლეი:შავ-თეთრი E-Ink და ფერადისენსორული ეკრანი, გამოიყენებანავიგაციისთვის და ტექსტისშესაყვანად. წიგნის გვერდებიგადაიფურცლება ღილაკების მეშვეობით,რომლებიც მოწყობილობის კიდეებზეა. Nook გამოიყენებს უფასო AT&T (უდიდესი ამერიკულისატელეკომუნიკაციო კომპანია,უზრუნველყოფს სატელეფონო დაუკაბელო კომუნიკაციას აშშ-სმასშტაბით) 3G კავშირს (მხოლოდ აშშ-ში)ან WiFi სისტემას ინტერნეტთანდასაკავშირებლად.

მოწყობილობას აქვს სლოტიMicroSD-სთვის ბარათი დაგამოსაცვლელი აკუმულიატორი. Nook-საქვს ჩადგმული ლექსიკონი, ბრაუზერიინტერნეტში შესასვლელად,აუდიოპლეერი, დინამიკები, თამაშები და 3.5 მმ-იანი „ჯეკი“ ყურსასმენებისთვის.

ECTACO JetBook

ECTACO JetBook - მოწყობილობაელექტრონული წიგნების წასაკითხადთხევადკრისტალური დისპლეისტექნოლოგიებით. წარმოებულიაამერიკული კომპანია ეკტაკოს-ს მიერ.იწარმოება 2008 წლიდან დღემდე.

 FR Book

ელექტრონული წიგნების მწარმოებლებს შორის რუსებიც გამოჩნდნენ. მათ მიერწარმოებულია FR Book. გამოიყენება ელექტრონული წიგნების წასაკითხად, mp3ფაილების მოსასმენად და JPEG და BMP ფორმატის მქონე გამოსახულებებისდასათვალიერებლად.

FR Book E161 – თანამედროვე წიგნებისწასაკითხია ელექტრონულ ფორმატში,ეკრანით, რომელიც მუშაობს E-Inkტექნოლოგიით. მოწყობილობის დისპლეიუზრუნველყოფს მოხერხებულ კითხვასმცირე ენერგიის გამოყენებით.ექვსდიუმიანი ეკრანი საშუალებას იძლევაელექტრონული დოკუმენტების წაკითხვასხედვის ნებისმიერი კუთხის დროს, ასევეეკრანზე მზის სხივების პირდაპირიმოხვედრის დროსაც კი. FR Book E161-ისდისპლეის გაფართოვება შეადგენს600x800 წერტილს.

მოწყობილობას შეუძლია დამუხტვისგარეშე 20 დღემდე იმუშაოს.კომპიუტერთან მიერთება შესაძლებელიასტანდარტული USB პორტით, რაცსაშუალებას იძლევა მარტივადგადაიწეროს ელექტრონული წიგნები,მელოდიები თუ ფოტოები.

რუსი მწარმოებლების მიერ შემუშავებულია მოდელი FR Book E251, რომელიცშედარებით გაუმჯობესებულია, თუმცა ორივე მოდელი მხოლოდ წიგნისწასაკითხად გამოდგება და ინტერნეტთან კავშირი არცერთს არ გააჩნია. 

 Sony Reader 

ელექტრონული წიგნების წასაკითხად, მსოფლიოში ერთ-ერთი ყველაზეპოპულარულია იაპონური კორპორაცია სონის შემუშავებული Sony Reader.

პირველი მოდელი – Sony Reader Portable Reader System 500 (PRS-500) –დაიწყო გაყიდვა აშშ-ში2006 წლის სექტემბრიდან,კანადაში კი 2008 წლისაპრილიდან. დიდბრიტანეთში 2008 წლის 3სექტემბრიდან იყიდებოდამეორე მოდელი – PRS-505. 2008 წლის 2 ოქტომბერსSony-მ დააანონსა მოდელიPRS-700.

Sony Reader-ის დისპლეიზეგამოყენებულიაელექტრონული ქაღალდისტექნოლოგია, რომელიცშემუშავებულია E Ink Corporation-ისმიერ. დისპლეის გაფართოვებაშეადგენს 170 dpi-ს, ტექსტი კარგადიკითხება მზის სხივების პირდაპირიდაცემის შემთხვევაშიც. დისპლეი არსაჭიროებს ენერგიას უძრავისურათის გამოსახულებისთვის.როგორც ჩვეულებრივ ქაღალდზედაბეჭდილი ტექსტი, Sony Reader-ისდისპლეიზეც ძნელია სუსტიგანათებისას ტექსტის წაკითხვა.მოდელ PRS-700-ის დისპლეის, ისევეროგორც ყველა სხვა მოწყობილობას,სადაც ელექტრონული ქაღალდისტექნოლოგიაა გამოყენებული,საკუთარი განათება არ გააჩნია.2008წლის დეკემბერში Sony-მ პირველადგანაცხადა, რომ მთლიანად, მოწყობილობის გაყიდვის დღიდან – 2006 წლისოქტომბრიდან გაყიდა 300 000 ერთეული Sony Reader.

AZBOOKA

 

საინტერესოა, რომელექტრონული წიგნებისმწარმოებელთა შორის არისუკრაინაც. უკრაინელების მიერშექმნილ მოწყობილობასAzbooka ჰქვია. გამოიყენებაელექტრონული წიგნებისწასაკითხად, აუდიო წიგნებისდა აუდიოფაილებისმოსასმენად. ვრცელდებაკომპანია "IT-Инфраструктура"-სმიერ. 2009 წლიდანსერიულად იწარმოებამოდელი n516,დაანონსებულია n618.

მწარმოებლები ამტკიცებენ,რომ უკრაინულ წამკითხველსშეუძლია ყველა ენაზედაწერილი ტექსტი გახსნას.ასევე ინტერფეისს აქვს უკრაინული, რუსული და ინგლისური ლოკალიზაცია. 

 ელექტრონული წიგნები და საქართველო

ელექტრონული წიგნები საქართველოში ჯერ ნაკლებად პოპულარულია, თუმცაექსპერტების ვარაუდით უახლოეს 4-5 წელიწადში სურათი მნიშვნელოვნად იქნებაშეცვლილი. ტექნოლოგიური პროგრესი პირველ რიგში საყურადღებო იქნებაწიგნების გამომცემლებისთვის, რათა ფეხი აუწყონ თანამედროვე საშუალებებს დაგაყიდვებიც გაზარდონ. დღევანდელი მონაცემებით, უცხოეთის ბაზრებზე წიგნებისელექტრონული ვერსიები უკვე მნიშვნელოვან წილს იკავებს და ნელ-ნელა კიდევუფრო მცირდება ქაღალდზე ნაბეჭდი წიგნების წილი.

გამომცემელი ბაკურ სულაკაური ჩვენთან საუბრისას ამბობს, რომ მისიგამომცემლობა უკვე აპირებს წიგნების ელექტრონული ვერსიების გაყიდვას. მისითქმით, ეს შეეხება პროზას და არა ბავშვებისთვის განკუთვნილ ილუსტრირებულგამოცემებს. გამომცემლობისთვის ელექტრონული წიგნების გაყიდვა პირველეტაპზე მხოლოდ ბაზრის მოსინჯვა იქნება და ჯერჯერობით აქ კომერციულისარგებელი არ იგეგმება. თუმცა, როგორც სულაკაური ვარაუდობს, მაქსიმუმ 5წელიწადში ელექტრონული წიგნებით ვაჭრობა გამომცემლობებისთვისჩვეულებრივი საქმიანობა გახდება.

საქართველოს ბაზარზე წიგნების ელექტრონული ვერსიების გაყიდვას საავტოროუფლებების უგულვებელყოფა და ასევე მონდომებული ჰაკერებიც შეუშლიან, ვინცამა თუ იმ ელექტრონული პროგრამის „გატეხვას“ ახერხებს, ცხადია ელექტრონულიწიგნების „გატეხვასაც“ შეეცდება. თუმცა, ბაკურ სულაკაური იმედოვნებს, რომ ამპრობლემასაც მოევლება. გასულ წლებში წიგნების ბაზარზე საკმაოდ რთულიმდგომარეობა იყო, მაგრამ, ბოლო პერიოდში სიტუაცია სტაბილური გახდა დასაავტორო უფლებების დარღვევას მხოლოდ ის გამომცემლობა თუ ბედავს, ვინცბაზარზე გავლენას ვერ ახდენს.

რაც შეეხება ელექტრონული წიგნების თანაფარდობას ქაღალდზე დაბეჭდილწიგნებთან, ბაკურ სულაკაური აცხადებს, რომ ამერიკაში ელექტრონულმა წიგნებმაუკვე 25%-ს გადააჭარბა. ელექტრონული წიგნების მომხმარებლები საქართველოშიცარიან. ერთ-ერთი მათგანია ლევანი, ჟურნალისტი, 25 წლის:

„მაქვს ამაზონის ქინდლი, მეორე თაობა. ქინდლი ძალიან კომფორტულია, თავისიზომის, ეკრანის სპეციფიურობისა და ინტერსფეისის სიმარტივის გამო. მისისაშუალებით ჩემთვის საჭირო წიგნები სულ თან დამაქვს. ქინდლი არ მიყიდია,საახალწლოდ მაჩუქა მეგობარმა. წიგნების უმრავლესობა კომპიუტერში უკვემქონდა PDF ფაილად და შემდეგ გადავიყვანე ქინდლის ფორმატში (MOBI) calibri-სსაშუალებით. ფულს ელექტრონულ წიგნში გადავიხდი, თუ ის ძვირი არ ეღირება (3-5 ლარი) და თუ შეძენა მარტივი იქნება“.

ასე რომ, კითხვის მოყვარულთათვის ახალი ტექნოლოგიები შემოდის. რა დროდასჭირდება თანამედროვე ელექტრონულ წამკითხველებს ჩვენთან დამკვიდრებას,ან რამდენად პოპულარული გახდება ელექტრონული წიგნები – მომავალშიგამოჩნდება.